Oruc və Xərçəng xəstəliyi

Xərçəng müalicəsi olaraq oruc tutmaq

Oruc tutmak və ya uzun müddət ac qalmaq, dini bir qidalanma forması olaraq bilinir. Ancaq son zamanlarda tibbdə də istifadə edilməyə başlanılıb. Son bir neçə ildə, fasiləli oruc tutmanın və ya oruca bənzər bir dieta etməyin xərçəngdə dahil olmaqla bir sıra ciddi xəstəliklərdə risk faktorlarını azaltdiği və simptomları aradan qaldırdığını göstərən bir sıra çalışmalar yayımlanmışdır.

Fasiləli oruc nədir?

Fasiləli oruc, yemək yeyilən günlərlə oruc tutulan günləri müəyyən qrafiklə növbələşdirməkdən ibarətdir. Məsələn, həftənin böyük hissəsini normal yemək yeyə bilərsiniz, ancaq Çərşənbə axşamı və Cümə axşamı günlərində sadıcı 8 saat yemək yeyirsiniz və qalan 16 saat oruc tutursunuz. Bəzən bunu oruca oxşar diet də deyirlər.

Qidanın bol olduğu modern dünyada bu qeyri adi görünsə də, insan orqanizmi qidanın qıt olduğu zamanlara uyğunlaşacaq formada inşa edilmiştir. Tarixdə, qıtlıq və ya qidalanmanı məhdudlaşdıran digər təbii fəlakətlər qarşısında oruc tutmaq çox hallarda gərəkli olub.

 

Oruc nə edir?

Orqanizminiz sizi aclığa qarşı qorumaq üçün dizayn edilmişdir. Bunun üçün də, qidalanarkən orqanizm müəyyən gərəkli qida maddələrini depolayır.

Normal bir şəkildə yemək yemədiyiniz zaman, hüceyələrdə yüngül stress vəziyyəti yaranır və orqanizminiz bu depolardakı qida maddələrini enerji yaratmaq üçün istifadə etməyə başlayır. Mütəxəssislər bildirir ki, orqanizminizin bu stress vaxtından sonra özünü sağaltmaq üçün zamanı olur.

Bu tip dietin ən tez meydana çıxan nəticələrindən biri çəki itirməkdir, çünkü orqanizminiz qəbul etdiyindən daha çox kalori xərcləyir.

Orqanizmin dözə bilməyəcəyi qədər uzun müddət oruc tutmaq mövzusunda diqqətli olmalısınız. Tam və ya davamlı oruc zamanı, orqanizm həyatda qalmaq üçün yavaşlamağa başlayır "aclıq statusuna" keçir. Adətən bu 3 günlük davamlı orucdan sonra baç verir. Üç gündən artıq davam edən aclıq zamanı orqanizminiz mümkün olduğu qədər qida depolarını saxlamağa çalışır və belə olduğu halda çəki azalması müşahidə etməyəcəksiniz.

Oruc və xərçəng arasındakı elmi əlaqə

Çəki atmaq, normal sağlam (xəstəliksiz) bir yetkin insan üçün fasiləli orucun faydalarından sadəcə biridir. Son preklinik (heyvanlar üzərində) çalışmalar və bir neçə ilkin klinik (insan) çalışmalar, xərçəng riskində azalma və ya xərçəng inkişafında bir azalmanın olduğunu göstərmişdir. Bu çalışmalar, bu nəticənin, oruc tutmağın aşağıdakı təsirlərində qaynaqlandığını göstərir:

·        Qan şəkəri yaranmasının azalması

·        İmmun sistemi yeniləmək üçün aktivləşən kök hüceyrələr

·        Balanslı qida qəbulu

·        Şiş öldürücü (tumor-killing cells) hüceyrələrin daha çox yaranması 

9-12 saatlıq mərhələləli, zaman məhdudiyyətli qidalanmaya yönəlmiş bir çalışmada, orucun siçanlarda obezlik və tip 2 diabet xəstəliyinin  inkişafını tərsinə çevirdiyini (sağalma istiqamətinə) göstərmişdir. Obezlik, xərçəng müalicəsində oruc tutmağı dəstəkləyəbiləcək xərçəng üçün önəmli bir risk faktorudur.

Siçanlar üzərində aparılan ikinci bir çalışma, iki ayda bir oruca bənzər dietin xərçəng yaranma ehtimalını azaltdığını göstərmişdir. Bu mütəxəssislər tərəfindən 19 insanla aparılan bir pilot çalışmada da nəticələr oxşar idi; xərçəng biomarkerləri və risk faktorları azaldı.

2016-cı ildə aparılan bir araşdırma, oruc tutmaq və kimyaterapiya kombinasiyasının süd vəzi xərçəngi və dəri xərçənginin inkişafını yavaşlatdığını göstərdi. Bu kombinə müalicə metodu, orqanizmin daha yüksək səviyyələrdə ümumi limfoid progenitar hüceyrələr (CLPs) və şişə infiltrasiya edən limfositlər yaratmasına səbəb oldu. CLP hüceyrələri, şiş toxumasına hücum edən və şiş hüceyrələrini öldürən ağ qan hüceyrələri olan limfositlərin bir növüdür.

Eyni çalışma, qısa müddətli aclığın, normal hüceyrələri qorumaqla, xərçəng hüceyrələrini kimyaterapiyaya daha həssas vəziyyətə gətirdiyini və kök hüceyrə yaranmasını dəstəklədiyini göstərdi.

Simptomatik periferik neyropatiyalı xəstələrdə Uridin monofosfat, fol turşusu və vitamin B12

Dr. Azad Ağayev

Bu və ya saytdakı digər məqalələrin istifadəsi zamanı istinad etməyiniz və www.medicalgroup.az saytına linklə yönləndirmə etməniz mütləqdir. Bütün müəllif hüquqları qorunur.